Kennisbank

In Alles verandert altijd. Perspectieven op literair vertalen [1] worden de belangrijkste aspecten van het literair vertalen samengebracht: de zakelijke en financiële, de basiskennis en -vaardigheden die bij literair vertalen komen kijken, algemene kernbegrippen en uitdagingen, het vertalen van diverse literaire genres maar ook literaire non-fictie en filosofie, en de ‘nazorg’ in de vorm van revisie, marketing en promotie. In dit artikel worden de verschillende hoofdstukken van het boek kort geïntroduceerd.

De weg naar een (succesrijke) carrière als voltijds literaire vertaler is geen evidentie. Willem Elsschot wist het reeds, weliswaar in een totaal andere context: ‘(...) tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren (...)’. Over die bindende wetten, zakelijke drempels, onverwachte kansen en institutionele realiteiten gaat deze praktijkgerichte bijdrage van Carlo van Baelen in Alles verandert altijd. Perspectieven op literair vertalen.

Wat moet een literair vertaler in opleiding (beginner en gevorderde) kennen en kunnen om tegen zijn taak opgewassen te zijn, om zich te kunnen handhaven te midden van andere professionals en om zich verder te kunnen ontwikkelen? In dit artikel uit Alles verandert altijd bespreekt Chris Van de Poel over welke basiskennis en -vaardigheden de beginnende vertaler zou moeten beschikken.

In het algemeen zoekt een vertaler ontzettend veel op. Dat is in meer stadia bevorderlijk voor de kwaliteit en de snelheid van zijn werk. Als vakman dient hij zijn instrumentarium te kennen en heeft hij het binnen handbereik. In 'Alles verandert altijd' geeft Chris Van de Poel advies over het gebruik van verschillende soorten naslagwerken.

Volgens Philippe Noble zou je de vertalende activiteit heel ruw gezegd als volgt kunnen omschrijven: iemand leest zo zorgvuldig mogelijk een tekst in een bepaalde taal en brengt naderhand schriftelijk verslag uit van zijn lectuur, maar dan wel in een andere taal. In dit artikel uit Alles verandert altijd verkent Noble de verschillende aspecten van een dergelijke zorgvuldige lezing.

Bronteksten en vertalingen zijn als zusterschepen: identiek maar niet hetzelfde. Geldt dat ook voor auteurs en hun vertalers? Aan de hand van verschillende praktijkvoorbeelden bespreekt Nicolette Hoekmeijer in Alles verandert altijd. Perspectieven op literair vertalen hoe de relatie tussen auteur en vertaler er zoal uit kan zien.

Waarin onderscheidt een zogeheten hervertaling zich van een eerste vertaling? Heb je met andersoortige problemen te maken of is het verschil niet zo groot? Aan de hand van haar eigen ervaringen reflecteert Barber van de Pol in Alles verandert altijd. Perspectieven op het literair vertalen op het fenomeen hervertaling.

Wat zijn de voor- en nadelen van het vertalen in duo en op welke manieren kun je zoal te werk gaan? Het vaste vertaalduo Harm Damsma en Niek Miedema bespreken in Alles verandert altijd. Perspectieven op het literair vertalen hun eigen en andermans ervaringen met duovertalen.

De term equivalentie is zonder twijfel een van de meest centrale, maar tegelijkertijd ook een van de meest gecontesteerde termen in het spreken over vertalen, schrijft Henri Bloemen in Alles verandert altijd. Perspectieven op het literair vertalen. Hij zet uiteen hoe de term door de jaren heen in de vertaalwetenschap en de vertaalpraktijk is gebruikt.

Een en ander maakt vertalen uit talen van verre landen (het Japans in mijn geval) net dat tikje anders dan uit die van onze buurlanden. Niet alleen de linguïstische en geografische afstand is groter, ook cultureel zijn er aanzienlijke verschillen. Verschijnselen en begrippen die specifiek zijn voor een bepaalde cultuur, en de woorden of termen die ernaar verwijzen, noemen we in de vertaalwetenschap “realia” (Grit 1997: 42). En hoewel we tegenwoordig (bijna) allemaal sushi eten, blijft bij veel van die realia het Verre Oosten echt nog wel ‘ver’.