Literaire professionals vertellen - Hoe kan de vertaler bijdragen aan een zo efficiënt mogelijk proces?

Geplaatst op: 04 oktober 2021

Kunnen vertalers een bijdrage leveren aan een efficiënt uitgeefproces, bijvoorbeeld bij de drukproef of bij het pitchen? Vind je het prettig als de vertaler in kwestie meedenkt over flapteksten, aanbiedingsteksten, introducties, omslag? Waarin kan de vertaler een concrete rol spelen en hoe kan die dat het beste doen? Negen respondenten vertellen over best practices voor vertalers.

Collage van foto's van de literaire professionals.
v.l.n.r.v.b.n.o: Helen Zwaan, Ebissé Wakjira-Rouw, Daan Stoffelsen (foto © Peter Arno Broer), Judith Uyterlinde (foto © Hans Koole), Aline Lapeire, Annelies de hertogh, Thalia Ostendorf, Jan Baeke (foto © Keke Keukelaar), Marijke Nagtegaal.

Annelies de hertogh, vertaler, persklaarmaker en corrector

"Lever je vertaling op tijd in, zodat de persklaarmaker (die ook een drukke agenda heeft) er ook op tijd aan kan beginnen. Het is ook handig als je als vertaler wat aanwijzingen meegeeft voor de persklaarmaker, bijvoorbeeld over bepaalde bewuste keuzes die je hebt gemaakt, of over dingen in je vertaling waar je nog aan twijfelt."

Marijke Nagtegaal, senior rechtenmanager bij Uitgeverij De Bezige Bij, Thomas Rap en Cargo

"De vertaler dient eventuele fouten door te geven, zodat die in alle vertalingen verbeterd kunnen worden."

"De vertaler dient zich goed aan de inlevertermijn van de buitenlandse uitgever te houden, te vragen om wijzigingen in het origineel een paar weken voor de inleverdatum van de vertaling. En hij dient eventuele fouten door te geven, zodat die in alle vertalingen verbeterd kunnen worden."

Aline Lapeire, literair programmamaker voor deBuren en voormalig bureauredacteur bij De Bezige Bij Antwerpen

"Het is fijn als een vertaler aanbiedt om de flaptekst na te lezen. Het gebeurt weleens dat die gebaseerd wordt op een aanbiedingstekst die werd geschreven voordat zelfs de originele roman af was. Ooit haalde een vertaler zo enkele feitelijke blunders uit de flaptekst, want geen medewerker van de uitgeverij had de tekst integraal kunnen lezen voor druk. (Dat klinkt nonchalant, maar dat is wel de realiteit. Veel bureauredacteurs werken eigenlijk als projectmanager en kwaliteitscontroleur, om het met lelijke termen te zeggen. Het lezen gebeurt na de werkuren.)

Als het aankomt op commerciële keuzes zoals uitgelichte quotes of het omslag kan een opmerking natuurlijk, zeker als het over feitelijke inconsequenties gaat, maar over het omslag zijn er meestal meningen genoeg. De eindverantwoordelijkheid daarvoor ligt eigenlijk bij de uitgeverij, al moet die vaak ook rekening houden met de voorkeuren van de (originele) auteur, de agent of vormgever. Het is een vak van schipperen!

Wat ik ook efficiënt vind, is een vertaler die rechtstreeks contact zoekt met de originele auteur of agent in de plaats van dat via de uitgeverij te laten lopen. (Al is het interessant om in CC te staan als de conversatie plaatsvindt in een taal die je als bureauredacteur begrijpt.)"

Thalia Ostendorf, redacteur, vertaler en medeoprichter van Uitgeverij Chaos

"Het is fijn als de vertaler meedenkt met de flapteksten en introducties. Diegene heeft op dat moment van het team het meest intieme contact met het werk gehad en kan waardevolle suggesties doen."

Ebissé Wakjira-Rouw, medeoprichter van Dipsaus en redacteur bij Uitgeverij Pluim

"Als redacteur waardeer ik input van vertalers met betrekking tot de flaptekst en aanbiedingstekst enorm!"

"Als redacteur waardeer ik input van vertalers met betrekking tot de flaptekst en aanbiedingstekst enorm! De cover, de marketing en de PR houd ik zelf liever in de hand. Ieder zijn of haar vak!"

Helen Zwaan, literair vertaler en bureauredacteur bij Atlas Contact

"Ik vind het altijd fijn als een vertaler meedenkt, bijvoorbeeld door bij inleveren of tussendoor punten van aandacht of bijzonderheden van het boek te noemen. Dan ga ik geïnformeerder het productieproces in, dat is een prettig gevoel en verkleint het risico op fouten of miscommunicatie. Het maakt me ook heel erg blij als een vertaler de boel netjes aanlevert, dat scheelt mij een hoop werk (maar, eerlijk is eerlijk, vertalers zijn stiekem doorgaans al veel netter dan auteurs!)."

Judith Uyterlinde, publishing director bij World Editions

"We betrekken de vertaler bij de keuze van de titel, en bij het maken van de flaptekst en de aanbiedingsteksten. We vinden het prettig als de vertaler meedenkt, maar hebben zelf het laatste woord. Soms zit een vertaler te dicht op de tekst om een goede titel of flaptekst te kunnen bedenken, en niet alle vertalers zijn daar goed in. Maar het is altijd fijn om dit soort dingen in overleg met zowel vertaler als auteur te doen, want we willen dat zij net zo blij zijn met het eindresultaat als wij. Dat helpt ook bij de bereidheid om mee te werken aan de promotie."

Jan Baeke, dichter, redacteur, vertaler, essayist en festivalprogrammeur bij Poetry International

"Het gaat bij Poetry slechts af en toe om een uitgave op papier, maar waar dat het geval is kijken we altijd of de vertaler de aangewezen persoon is (en tijd heeft) om een inleiding of een nawoord op de uitgave te schrijven. Zo niet dan doen we het zelf, of vragen we een aparte inleider. Andere zaken rond de productie van een boek doen we intern met onze eigen staf en met de vormgever en/of uitgever van het boek.

Bij ons gaat het dus vrijwel altijd om een vertaling die we online publiceren en/of projecteren bij de lezing of voordracht van de dichter (of spreker) in een programma. Wat de vertaler dus kan doen om de opdracht zo efficiënt mogelijk te laten verlopen is om een goede vertaling binnen de afgesproken tijd te leveren."

Daan Stoffelsen, hoofdredacteur van De Revisor en coördinator van de website van Athenaeum Boekhandel

"Voor vertalers geldt hetzelfde als voor auteurs bij De Revisor: informeer je, voor je pitcht. Bedenk of je auteur past in het tijdschrift zoals het nu is (niet dat in 1983 – realiseer je dat Nescio's 'Titaantjes' ooit geweigerd werd door De Gids, tijdschriften veranderen).

En verder? Wees duidelijk over de tijd die je nodig hebt."