Taal, cultuur en vertaling: een semiotische benadering

In dit artikel gaat Beheydt in op de complexiteit van vertalen. Hij stelt daarin de relatie tussen cultuur en vertaling centraal. Die relatie wordt belicht vanuit de semiotiek, die taal en culturele fenomenen opvat als een netwerk van tekens.
Een voorbeeld dat wordt aangehaald om de complexiteit van taal en vertalen te onderstrepen, is het fenomeen ‘koffiedrinken’. Als er in een Nederlandse tekst koffie wordt gedronken, gaat dat veelal gepaard met de culturele connotatie ‘gezelligheid’. In een Servische context ligt de nadruk bij koffiedrinken eerder op: ‘even in je eentje genieten.’
Vanuit de semiotiek wordt gesteld dat de vertaler steeds van het ene tekensysteem naar een ander systeem beweegt en dat daarbij ook bewustzijn aan de dag moet worden gelegd van culturele nuances en connotaties. Belangrijk om hierbij te onthouden, is dat de rol van de vertaler cruciaal is, omdat de vertaler altijd actief bemiddelt.
In dit artikel wordt de semiotische vertaaltheorie naar voren geschoven als een theorie waarmee de problemen die gepaard gaan met vertaling tussen tekensystemen kunnen worden opgelost. Daarbij worden exotisering en naturalisering als oplossingsstrategieën aangedragen. Vertaling wordt in dit artikel opgevat als een cultuur- en identiteitsvormend proces. Daarom concludeert Beheydt ook dat "de semiotische visie op vertalen als revolutionaire verandering in de vertaaltheorie" moet worden getypeerd: binnen de theorie treedt een "verschuiving [op] van de kijk op vertaling als transfer naar vertaling als culturele constructie" (165).

Het artikel werd eerder Open Access gepubliceerd in het Pools letterkundig tijdschrift Roczniki Humanitsyczne: Annales de lettres et sciences humaines / Annals of Arts, vol. 66, no. 5 (2018): https://ojs.tnkul.pl/index.php/rh/article/view/6778/6540, doi http://dx.doi.org/10.18290/rh.2018.66.5s-13.