Literaire professionals vertellen - In hoeverre speelt het marktpotentieel een rol?

Geplaatst op: 04 oktober 2021

Hoe ga je om met het feit dat niet alle werken even succesvol zijn? Hoe maak je een inschatting of een werk een succes gaat worden? Hoe ga je om met het risico dat daarmee gepaard gaat? Moet een werk per se rendabel zijn en waarom wel of niet? Waar kan een vertaler rekening mee houden? Zeven respondenten vertellen over de commerciële kant van het boekenvak.

Collage van foto's van de literaire professionals.
v.l.n.r.v.b.n.o: Helen Zwaan, Ebissé Wakjira-Rouw, Daan Stoffelsen (foto © Peter Arno Broer), Judith Uyterlinde (foto © Hans Koole), Aline Lapeire, Annelies de hertogh, Thalia Ostendorf, Jan Baeke (foto © Keke Keukelaar), Marijke Nagtegaal.

Ebissé Wakjira-Rouw, medeoprichter van Dipsaus en redacteur bij Uitgeverij Pluim

"Als er bepaalde werken zijn waarvan we denken dat ze hoe dan ook vertaald moeten worden, dan zorgen we ervoor dat die er komen."

"Dit is lastig. Het is een samenspel tussen wat er al op de markt is, wat ons budget is en ook wat de Marketingafdeling vindt. Daarnaast is wat we uitgeven afhankelijk van subsidies. Als er bepaalde werken zijn waarvan we denken dat ze hoe dan ook vertaald moeten worden, omdat ze belangrijk zijn voor het Nederlandstalige publiek, dan zorgen we ervoor dat die er komen. Denk aan Sister Outsider van Audre Lorde."

Judith Uyterlinde, publishing director bij World Editions

"Je maakt altijd een inschatting of iets rendabel is, en natuurlijk geef je bij voorkeur rendabele boeken uit. Maar ik wil ook kunnen blijven geloven in de kwaliteit van de boeken die wij uitgeven, die literaire kwaliteit staat voorop, en ook die van de uitvoering van de boeken. Ik streef naar bestsellers van hoge literaire kwaliteit. Ik wil graag dat vrijwel elk boek dat ik uitgeef die potentie heeft."

Marijke Nagtegaal, senior rechtenmanager bij Uitgeverij De Bezige Bij, Thomas Rap en Cargo

"Onze afdeling kiest twee keer per jaar ongeveer twintig nieuwe titels waarmee we de boer op gaan in het buitenland op boekenbeurzen in de gehele wereld. Op filmfestivals, bijvoorbeeld Film by the Sea, de Berlinale en het festival in Venetië, pitchen we titels die we geschikt achten voor een film of tv-serie. En we hebben regelmatig overleg met theaterproducenten. Wij kunnen alleen ervoor zorgen dat wij ons werk goed doen. Als het in de handen van de licentienemer, dus bijvoorbeeld de buitenlandse uitgever ligt kunnen wij hen nog voeden met verkoopcijfers, prijsnominaties, vertaalde interviews et cetera, maar soms valt het desondanks stil het in het buitenland. Wij proberen auteurs en vertalers vooraf een realitycheck te geven."

Daan Stoffelsen, hoofdredacteur van De Revisor en coördinator van de website van Athenaeum Boekhandel

"Als redacteur schets ik liever een literair landschap dan dat ik me beperk tot hoge bergen."

"Voor een tijdschriftredacteur, die per definitie niet-commercieel werkt, is dit geen vraag. Maar als redacteur van Athenaeum.nl kijk ik voor het benaderen van vertalers voor toelichtingen wel heel nadrukkelijk naar welke boeken in stapels worden neergelegd – wat niet wil zeggen dat er niet ook 'kleinere' titels aan bod komen. Als redacteur schets ik liever een literair landschap dan dat ik me beperk tot hoge bergen."

Aline Lapeire, literair programmamaker voor deBuren en voormalig bureauredacteur bij De Bezige Bij Antwerpen

"Het succes en de pers van de originele uitgave spelen zeker een rol. Van een vertaling moeten veel meer exemplaren verkocht worden om uit de kosten te raken dan van een originele uitgave, dus marktpotentieel is zeer belangrijk.



Een uitgave hoeft niet per se rendabel te zijn; het kan ook een investering in aanstormend talent zijn of een uitgave die van symbolische waarde is. Maar omdat een vertaling potentieel een financiële krater kan slaan, wordt in het vertaalde fonds toch meer aan risicobeperking gedaan. Een vertaler die een project voorstelt moet zich er dus van bewust zijn dat commercieel potentieel een rol speelt in de beslissing."

Jan Baeke, dichter, redacteur, vertaler, essayist en festivalprogrammeur bij Poetry International

"We kiezen voor dichters die we interessant en goed vinden en interessant is ook als een dichter een nieuwe stem van haar/zijn/hun generatie is of een bijzondere eigen stijl en aanpak laat zien. We weten dat we in zekere zin in een niche opereren en dat er een groot aanbod aan cultuur en entertainment is (of liever gezegd: was; voor Corona). In dat immense aanbod is een festival rond de internationale poëzie iets voor een wat kleiner publiek van kenners en liefhebbers. Toch proberen we de belangstelling voor een dichter die weinig mensen kennen, maar ons inziens vele mensen kan aanspreken, op te wekken met gerichte, op bepaalde doelgroepen afgestemde publiciteit. Dat is een lastig proces, maar onvermijdelijk als je de belangrijkste poëzie van het moment wilt programmeren."

Thalia Ostendorf, redacteur, vertaler en medeoprichter van Uitgeverij Chaos

"Wij zijn een grassrootsorganisatie, wat betekent dat wij publiceren vanuit een ideaal en niet omdat we een commercieel succes verwachten."