ELV Jaarverslag 2020
In 2020 ging het ELV een nieuwe beleidsperiode in. Het kwam onverwacht goed uit dat we ons voornamen nog meer online te organiseren dan gewoonlijk. Vele vertalers in een groot aantal vertaalrichtingen zijn bereikt met ons onderwijs- en kennisaanbod. In dit stuk blikken we terug op alle activiteiten van het afgelopen jaar.
Individuele begeleiding
Samen met Literatuur Vlaanderen en het Nederlands Letterenfonds biedt het ELV individuele begeleiding aan literair vertalers in en uit het Nederlands in de vorm van ontwikkelingstrajecten en mentoraten. Dankzij begeleiding op maat van een ervaren mentor zetten vertalers in en uit verschillende talen een grote stap in hun professionalisering.
In 2020 werden verspreid over twee aanvraagrondes twaalf vertalers geselecteerd voor een ontwikkelingstraject, waarbinnen ze werken aan een tekst waarvoor nog geen uitgever gevonden is. Het ging om zeven vertalers in het Nederlands (uit het Arabisch, Engels, IJslands, Japans, Russisch, Spaans en Zweeds) en vijf vertalers uit het Nederlands (in het Arabisch, Frans, Italiaans, Spaans en Turks).
Elf vertalers startten een mentoraat waarin ze begeleiding krijgen bij een vertaalopdracht waarvoor ze een uitgeverscontract hebben. In totaal ging het om zes vertalers in het Nederlands (uit het Deens, Frans (2x), Japans, Kroatisch en Noors) en vijf vertalers uit het Nederlands (in het Chinees, Grieks, Italiaans, Macedonisch en Portugees).
Online Najaarscursussen
Van 5 oktober t/m 30 november organiseerden we drie Online Najaarscursussen. De cursussen vonden volledig online plaats in onze eigen leeromgeving ELVi. De groepen deelnemers waren van beperkte omvang om persoonlijk en interactief onderwijs mogelijk te maken. De waardering voor deze drie cursussen bleek in de evaluatie zeer hoog.
De cursus Literair vertalen Nederlands-Pools was bedoeld voor vertalers die aan het begin van hun professionele loopbaan staan. Er werden zes deelnemers geselecteerd. In de cursus kwamen verschillende genres aan bod. Onder begeleiding van moderatoren Alicja Oczko, Jerzy Koch en Jadwyga Jedryas werkten de cursisten aan tekstfragmenten van Bas Kwakman, Radna Fabias, Joke van Leeuwen en Tom Lanoye.
De cursus Non-fictie vertalen Nederlands-Engels was een Masterclass voor de beginnende professional die zich specifiek op de vertaling van non-fictie Nederlands-Engels wil toeleggen, en voor de meer ervaren literair vertaler Nederlands-Engels die zich aanvullend wil bekwamen in het vertalen van non-fictie. Vijf cursisten gingen tijdens hun traject onder moderatie van Liz Waters en Sam Garrett aan de slag met teksten van Simon(e) van Saarloos, Anousha Nzume, Anne J. Kox en Frank Westerman. Het was de eerste keer dat het ELV een cursus specifiek voor het genre non-fictie organiseerde.
De cursus Professionalisering van de beginnend vertaler, die we voor het eerst organiseerden, was bedoeld voor getalenteerde beginnende literair vertalers in en uit het Nederlands. Voor deze cursus is een aantal beginnende vertalers die recent een ontwikkelingsbeurs of een mentoraat van het ELV hebben afgerond persoonlijk uitgenodigd om zich kandidaat te stellen. Het doel van de cursus was om beginnende vertalers in en uit kleinere talen beter voor te bereiden op het vervolg van hun loopbaan als literair vertaler en hen de nodige handvatten voor de toekomst te bieden. Ze stelden onder begeleiding van diverse deskundigen uit het literaire veld een eigen portfolio samen. De cursus past in het beleid van het ELV om vertalers duurzaam te ondersteunen. Aan deze cursus namen vijf vertalers in en uit het Nederlands deel.
Onderdeel van de drie cursussen waren twee plenaire lezingen die we ook voor andere geïnteresseerden openstelden. In totaal werden deze lezingen van ervaren docent en vertaler Nederlands-Italiaans Franco Paris en docent Nederlandstalige letterkunde en Literatuurwetenschap Kevin Absillis door ca. 120 externe belangstellenden uit binnen- en buitenland live gevolgd. De lezingen worden ook op de Kennisbank ontsloten.
ESLT Summer School
Van 8 t/m 11 september organiseerde het ELV samen met het British Centre for Literary Translation en de Italiaanse San Pellegrino Foundation de vierde editie van de ESLT Summer School. Dit jaar vond deze zomercursus voor het eerst volledig online plaats. In totaal 26 vertalers en opleiders uit Europa doorliepen een programma met lezingen, workshops en forumdiscussies met betrekking tot het literair vertaalonderwijs. Onder de geselecteerde deelnemers bevonden zich vijf vertalers die in het Nederlands vertalen en twee uit het Nederlands. Deelnemer Dorette Zwaans schreef een verslag over de cursus voor onze site.
Samenwerkingen
Het ELV heeft wederom verschillende projecten en evenementen op het gebied van talentontwikkeling en nascholing ondersteund, in de vorm van inhoudelijke advisering of een financiële bijdrage. Het gaat onder meer om de Literaire Vertaaldagen, waarbij wij jaarlijks inhoudelijk betrokken zijn en een bijdrage in de kosten geven, en The Chronicles (Crossing Border). Het ELV maakt deel uit van het Europese PETRA-E Network waarmee in 2020 verschillende online bijeenkomsten zijn geweest. Voor de Taalunie Zomercursus Nederlands gaf een van onze medewerkers een workshop over de beroepspraktijk van de literair vertaler.
Samen met de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek, deBuren en CELA organiseerden we in het najaar een talkshow rond literair vertalen tijdens de openingsdag van de Week van het Nederlands. In Rotterdam en Antwerpen gingen vertalers Michele Hutchison en Cătălina Oșlobanu in gesprek met door hen vertaalde auteurs. Op YouTube en Facebook werden deze video’s in totaal meer dan 3500 keer bekeken.
Kennisbank
Eind 2019 is de Kennisbank op de website van het ELV in een nieuw jasje gestoken. In 2020 is een grote slag gemaakt in het bijwerken en aanvullen van de inhoud. Zo zijn vele naslagwerken toegevoegd, werden de veelgestelde vragen bijgewerkt met actuele informatie en werden de overzichtspagina’s met vertaalopleidingen geüpdatet. Naast verschillende nieuwe artikelen door vertaalexperts over verscheidene onderwerpen, zijn twee grote deelprojecten gerealiseerd:
Allereerst bevat de kennisbank nu een vijftal genredossiers: verzamelingen beschouwingen over het vertalen van verhalend proza, non-fictie, poëzie, toneel en kinder- en jeugdliteratuur. De dossiers geven een indruk van wat er geschreven is door deskundigen over verschillende aspecten van het vertalen van deze genres. Via de links naar andere kennisbank-pagina's en externe bronnen kun je steeds verder lezen.
Daarnaast ontwikkelden we de reeks Vertalers vertellen. Negen vertalers in en uit het Nederlands vertellen aan de hand van vragen, ingediend door andere vertalers, over hun vertaalloopbaan. In totaal resulteerde dit in twintig themapagina’s. We ontvingen veel enthousiaste reacties op deze reeks. Ook werkten we samen met de lezerscommunity Hebban, die op basis van deze reeks een overzichtsartikel plaatste voor een breder in vertalen geïnteresseerd publiek.
Vertalersbestand
In het Vertalersbestand van het ELV vind je een overzicht van literair vertalers, in de breedste zin van het woord, in en uit het Nederlands. De vertalers onderhouden hun profielen zelf en werken daarmee aan hun online zichtbaarheid.
Begin 2020 zijn de toelatingscriteria uitgebreid, vanuit het streven minder onderscheid te maken tussen literair vertalers en boekvertalers. Een groot aantal vertalers is via onze communicatiekanalen, de letterenfondsen of persoonlijk benaderd om (alsnog) een profiel aan te maken. In 2020 is het aantal profielen in het bestand daardoor sterk toegenomen, van 349 naar maar liefst 425 vertalers. Voor het eerst zijn vertalers toegevoegd in de vertaalrichtingen Nederlands-Slowaaks, Nederlands-Servisch, Oekraïens-Nederlands, en in en uit het Sloveens.
Communicatie
Het ELV maakt relevante informatie voor vertalers toegankelijk via de website www.literairvertalen.org en de tweemaandelijkse nieuwsbrief (ca. 1800 abonnees). Daarnaast staan we in contact met onze doelgroep via de interactieve kanalen Facebook (1415 vind-ik-leuks), Twitter (1121 volgers) en LinkedIn (713 groepsleden). Per mail en telefoon ontvangen we wekelijks vragen van vertalers die wij van informatie voorzien of doorverwijzen naar andere relevante instanties.
Publicaties
In 2020 verscheen het Beleidsplan 2020-2024. Algemene aandachtspunten zijn: focus op online aanbod, duurzame ontwikkeling, diversiteit, literair vertalen in brede zin, talenbeleid en samenwerking. Het is te downloaden in het Nederlands en Engels.
Het vertaalpleidooi verTALEN voor de toekomst dat we in 2019 uitbrachten, is in 2020 ook in Engelse versie beschikbaar gesteld. Deze publicatie kan nog altijd op veel belangstelling rekenen.
Over het ELV
Het ELV is een partnerschap van de Taalunie, de KU Leuven en de Universiteit Utrecht, in samenwerking met Literatuur Vlaanderen en het Nederlands Letterenfonds. Het werd ingesteld in 2001 door de Taalunie. Net als de Taalunie is ook het ELV een Nederlands-Vlaamse organisatie.
Het team van het ELV bestaat uit Gea Schelhaas (coördinator), projectmedewerkers Sander Grasman, Anne Lopes Michielsen en Anne Sluijs en wetenschappelijk medewerkers Chris Van de Poel (KU Leuven), Lieven D'hulst (KU Leuven) en Onno Kosters (Universiteit Utrecht). Het bestuur van het ELV bestaat uit Kris Van de Poel (algemeen secretaris Taalunie, voorzitter), Liesbet Heyvaert (KU Leuven), Haidee Kotze (Universiteit Utrecht), Tiziano Perez (directeur Nederlands Letterenfonds), Paul Hermans (directeur Literatuur Vlaanderen) en Martijn Nicolaas (Taalunie, bestuurssecretaris).
Kijk voor meer informatie op de website of neem contact op via literair.vertalen@uu.nl.
