Verslag: Carmen Clavero Fernández over het mentoraat als ideale manier om al doende te leren

Ik leerde Gonzalo Fernández Gómez, mijn mentor, al enkele jaren vóór dit mentorschap kennen. Hij had het leesrapport geschreven van een boek dat ik later zou vertalen (De lege hemel van Marjan Slob, in het Spaans El cielo vacío). Het was Gonzalo – een zeer ervaren en gerespecteerde vertaler – die de uitgever aanraadde om contact met mij op te nemen, een vertaalster die net haar master had afgerond. Dit was de eerste van vele tekenen dat Gonzalo een genereus en hulpvaardig persoon is, altijd bereid om zijn kennis en ervaring te delen en anderen te helpen slagen.

We ontmoetten elkaar een paar keer om te praten en ervaringen uit te wisselen. Ik interviewde Gonzalo voor het project Binnenlandse vogels, buitenlandse nesten, en hij gaf me veel nuttige adviezen over het vertalersvak en het leven als freelancer in Nederland, waar we allebei wonen.

In 2024 wees Gonzalo me op de mogelijkheid van een mentoraat. Ik ben hem daar enorm dankbaar voor, net als voor het feit dat het ELV ons project heeft gesteund. Het boek waar we aan werkten was Paddenstoel & co, geschreven door Geert-Jan Roebers en geïllustreerd door Wendy Panders. De combinatie van wetenschappelijke inhoud met een kinderboekformat maakte het een uitdagend en leerzaam project, vol onverwachte taalkundige en creatieve vraagstukken.

Gonzalo en ik bleken een uitstekende samenwerking te hebben. We ontwikkelden twee werkwijzen die perfect bij ons pasten. Hij markeerde in kleur woorden of zinnen in mijn vertaling die verbetering nodig hadden, waarna ik moest analyseren waarom hij ze had gemarkeerd en met betere alternatieven moest komen. Dit scherpte mijn kritische blik enorm! Daarnaast selecteerden we samen paragrafen die ik idiomatischer moest maken, waarna hij me feedback gaf. Dit zorgde ervoor dat de tekst veel natuurlijker en toegankelijker werd voor de doelgroep.

Door de aard van het boek moesten we vaak met creatieve oplossingen komen: soms betekende dat het aanpassen van illustraties, het compleet herschrijven van een passage of zelfs het creëren van een nieuwe tekst vanaf nul. Gonzalo’s begeleiding hierbij was van onschatbare waarde en liet me zien dat een vertaler zich niet alleen mág, maar soms zelfs móét ‘bemoeien’ met de tekst. Door in overleg te gaan met zowel de auteur als de redacteur en de keuzes goed te onderbouwen, kun je als vertaler het best mogelijke eindresultaat bereiken.

Naast de inhoudelijke lessen bracht dit mentorschap me ook waardevolle nieuwe contacten. 

Dankzij Gonzalo kwam ik in contact met Michele Hutchison, die hetzelfde boek naar het Engels vertaalde. Michele, ook een ervaren en gerenommeerde vertaalster, was enthousiast om met mij in gesprek te gaan over het boek. Ze regelde een ontmoeting met de auteur, Geert-Jan Roebers, die ons bij hem thuis in Utrecht ontving. We genoten van een heerlijke lunch in zijn tuin en bespraken daarna allerlei interessante aspecten van het boek en de vertaling. Het was ontzettend leerzaam om te horen hoe Michele bepaalde vertaalproblemen in het Engels had opgelost en hoe Geert-Jan zijn werk vertaald wilde hebben.

Deze ontmoeting had niet plaatsgevonden zonder Gonzalo’s netwerk en initiatief, en ik ben hem daar erg dankbaar voor. Het heeft me laten inzien hoe waardevol het is om contact te onderhouden met collega-vertalers – ook als ze naar een andere taal vertalen. Er valt zoveel van elkaar te leren! Bovendien werd me duidelijk hoe behulpzaam auteurs kunnen zijn en dat je niet moet aarzelen om hen te benaderen.

Kortom: ik kan iedereen aanraden om een mentorschap te doen. Het is de ideale manier om al doende te leren, en dat is volgens mij de beste manier om een goede vertaler te worden.