Bronnen diversiteit en inclusie

Geplaatst op: 15 juli 2021

Op deze pagina vind je een overzicht van bronnen met betrekking tot diversiteit en inclusie die kunnen dienen als naslagwerk en ter verdieping. Een deel is gericht op taal, vertalen of literatuur, maar er zijn ook breder georiënteerde bronnen opgenomen.

[Laatste update: december 2023].

De onderverdeling van de bronnen is gebaseerd op de veertien differentiërende assen die sociologe Helma Lutz onderscheidt aan de hand waarvan iemands maatschappelijke positie kan worden bepaald. Lutz borduurt hiermee voort op het in 1989 door de Amerikaanse juriste Kimberlé Crenshaw gemunte begrip intersectionality (intersectionaliteit, ook wel kruispuntdenken genoemd). Intersectionaliteit is een denkkader dat ervan uitgaat dat "maatschappelijke ongelijkheid zich voor­doet langs ver­schil­len­de as­sen, die el­kaar snij­den" (Van Dale). De veertien assen die Lutz onderscheidt, zijn in onderstaand overzicht gebundeld op basis van de bronnen die erin voorkomen. De ene bundeling bevat vooralsnog meer bronnen dan de andere en onderstaand overzicht is vanzelfsprekend niet uitputtend en zal steeds worden aangevuld. Suggesties en aanvullingen zijn meer dan welkom op literair.vertalen@uu.nl.

Bronnen over intersectionaliteit

  • "Demarginalizing the Intersection of Race and Sex: A Black Feminist Critique of Antidiscrimination Doctrine, Feminist Theory and Antiracist Politics"

    Het artikel uit 1989 waarin Crenshaw de term intersectionality munt.

    Crenshaw, Kimberlé. University of Chicago Legal Forum. Gepubliceerd in 1989.
  • "Zonder blikken of blozen. Het standpunt van de (nieuw-)realisten"

    Artikel uit 2002 in het Tijdschrift voor Genderstudies, waarin Helma Lutz verschillende assen van differentiatie onderscheidt aan de hand waarvan de sociale positionering van individuen kan worden geanalyseerd. Deze veertien assen vormen de basis voor de onderstaande handleiding intersectioneel denken van kenniscentrum gender en identiteit ella en van de indeling van deze overzichtspagina.

    Lutz, Helma. Tijdschrift voor Genderstudies. Multiculturalisme & feminisme. Gepubliceerd in 2002.
  • "Intersectioneel denken"

    Handleiding voor professionelen die intersectionaliteit of kruispuntdenken in de eigen organisatie willen toepassen. Hierin wordt het ontstaan van intersectionaliteit uitgelegd, enkele basisprincipes uiteengezet en geïllustreerd hoe je van kruispuntdenken naar een kruispuntpraktijk kunt gaan.

    ella, kenniscentrum gender en etniciteit.
  • Handreiking Waarden Voor Een Nieuwe Taal

    Een handreiking van de Code Diversiteit en Inclusie voor een gedekoloniseerde, inclusieve en toegankelijke taal voor iedereen. De handreiking is hier als pdf te downloaden.
  • (Incomplete) stijlgids WOMEN Inc.

    Incomplete stijlgids uit 2022 van WOMEN Inc. voor inclusief taalgebruik, bedoeld voor iedereen die inclusief wil zijn in beeld en geschrift. Bevat een overzicht met wenken en suggesties voor inclusief taalgebruik rond verschillende thema’s.
  • Kennispagina WOMEN Inc.

    Een overzicht van door WOMEN Inc. gepubliceerde verdiepende artikelen die te maken hebben met de zes thema's die de organisatie hanteert: werk, gezondheid, geld, onderwijs, media en overheid. Op deze thema's kan worden gesorteerd.
  • Taaldossier Oneworld

    Collectie artikelen met betrekking tot taal. Bevat thema’s zoals (neo)kolonialisme, validisme, genderongelijkheid en -diversiteit, migratietaal en meer. Naast deze optie bestaat ook de mogelijkheid om de artikelen op de site te sorteren op trefwoorden zoals taalgebruik en racisme. 
  • Handreiking Waarden Voor Een Nieuwe Taal
    Een handreiking van de Code Diversiteit en Inclusie voor een gedekoloniseerde, inclusieve en toegankelijke taal voor iedereen. De handreiking is hier als pdf te downloaden.
  • (Incomplete) stijlgids WOMEN Inc.
    Incomplete stijlgids uit 2022 van WOMEN Inc. voor inclusief taalgebruik, bedoeld voor iedereen die inclusief wil zijn in beeld en geschrift. Bevat een overzicht met wenken en suggesties voor inclusief taalgebruik rond verschillende thema’s.
  • Kennispagina WOMEN Inc.
    Een overzicht van door WOMEN Inc. gepubliceerde verdiepende artikelen die te maken hebben met de zes thema's die de organisatie hanteert: werk, gezondheid, geld, onderwijs, media en overheid. Op deze thema's kan worden gesorteerd.
  • "Met deze koloniale taal stoppen we"
    Artikel waarin hoofdredacteur Seada Nourhussen van OneWorld koloniaal taalgebruik in de media tegen het licht houdt en uitlegt waarom OneWorld neokoloniale terminologie niet meer bezigt.
    Nourhussen, Seada. "Met deze koloniale taal stoppen we". OneWorld. Gepubliceerd op 13 september 2019.
  • Taaldossier Oneworld
    Collectie artikelen met betrekking tot taal. Bevat thema’s zoals (neo)kolonialisme, validisme, genderongelijkheid en -diversiteit, migratietaal en meer. Naast deze optie bestaat ook de mogelijkheid om de artikelen op de site te sorteren op trefwoorden zoals taalgebruik en racisme. 
  • Slavernij en jij
    Slavernij en jij is een website voor iedereen die meer wil weten over het Nederlandse slavernijverleden. De website is een initiatief van het Nationaal instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis (NiNsee).
  • Stichting Gedeeld Verleden Gezamenlijke Toekomst
    De stichting Gedeeld Verleden Gezamenlijke Toekomst heeft als doel: het vergroten van de kennis en het bewustzijn van de geschiedenis die inwoners van Rotterdam met elkaar delen, ter vergroting van wederzijds begrip en respect en ter versterking van de multi-etnische samenleving in heden en toekomst. De stichting organiseert studiedagen, cursussen en congressen, waarvan een deel online te bekijken is.
  • Stichting Nederland Wordt Beter
    Stichting Nederland Wordt Beter richt zich op een toekomst zonder racisme en uitsluiting en zet zich in het bijzonder in voor het algemeen belang door middel van bewustwording rond en educatie over het Nederlandse koloniale- en slavernijverleden. Stiching Nederland Wordt Beter is een collectief van ouders, dichters, kunstenaars, leerkrachten, studenten, academici, bloggers, filmmakers en historici.
  • Wit huiswerk
    Een kennisbank voor mensen die zich willen verdiepen in hun strijd tegen racisme. Wit huiswerk bestaat ook als boek, ︎met bijdragen van Ilgın Abeln, Jillian Emanuels, Clarice M.D. Gargard, Munganyende Hélène Christelle, Massih Hutak, Ira Kip, Leroy Niemel, Sorab Rousatayar, Lakiescha Tol, Baba Touré, Romana Vrede en Pete Wu.
  • Words Matter / Woorden doen ertoe
    "Een Incompete Gids voor woordkeuze binnen de culturele sector". Samengesteld door het Nationaal Museum van Wereldculturen (Tropenmuseum, Afrika Museum, Museum Volkenkunde, Wereldmuseum). Ook in het Engels beschikbaar. Hier als pdf te lezen.
  • Mediatheek Transgender Infopunt (TIP)

    Een selectie van onder andere boeken, films, series en podcasts rondom diversiteit, gender en het transgenderthema. Met behulp van filters kan geselecteerd worden op thema, type media, doelgroep en taal.
  • Handreiking Waarden Voor Een Nieuwe Taal

    Een handreiking van de Code Diversiteit en Inclusie voor een gedekoloniseerde, inclusieve en toegankelijke taal voor iedereen. De handreiking is hier als pdf te downloaden.
  • (Incomplete) stijlgids WOMEN Inc.

    Incomplete stijlgids uit 2022 van WOMEN Inc. voor inclusief taalgebruik, bedoeld voor iedereen die inclusief wil zijn in beeld en geschrift. Bevat een overzicht met wenken en suggesties voor inclusief taalgebruik rond verschillende thema’s.
  • Kennispagina WOMEN Inc.

    Een overzicht van door WOMEN Inc. gepubliceerde verdiepende artikelen die te maken hebben met de zes thema's die de organisatie hanteert: werk, gezondheid, geld, onderwijs, media en overheid. Op deze thema's kan worden gesorteerd.
  • Mediawegwijzer Transgender Netwerk Nederland

    Wegwijzer van Transgender Netwerk Nederland voor journalisten en redacties voor een correcte en respectvolle vertegenwoordiging van transgender personen in de media. Bevat wenken voor taalgebruik, statistieken, clichés, gewenste omgangvormen en meer.
  • Queer boeken

    Een overzicht van queer boeken. De leestips zijn samengesteld door Pim Lammers en worden vier keer per jaar aangevuld met nieuwe boeken. De website is een samenwerking tussen COC Nederland en de Leescoalitie en is tot stand gekomen met steun van De Versterking.
  • Taaldossier Oneworld

    Collectie artikelen met betrekking tot taal. Bevat thema’s zoals (neo)kolonialisme, validisme, genderongelijkheid en -diversiteit, migratietaal en meer. Naast deze optie bestaat ook de mogelijkheid om de artikelen op de site te sorteren op trefwoorden zoals taalgebruik en racisme.
  • Trans* gender in / & de media WOMEN Inc.

    Rapportage van het actieonderzoek van WOMEN Inc. naar de representatie van transpersonen in de media getiteld Bruggen Bouwen, dat liep tussen augustus 2017 en januari 2018. Mede tot stand gekomen met subsidie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Gepubliceerd in februari 2018.
  • Handreiking Waarden Voor Een Nieuwe Taal

    Een handreiking van de Code Diversiteit en Inclusie voor een gedekoloniseerde, inclusieve en toegankelijke taal voor iedereen. De handreiking is hier als pdf te downloaden.
  • (Incomplete) stijlgids WOMEN Inc.

    Incomplete stijlgids uit 2022 van WOMEN Inc. voor inclusief taalgebruik, bedoeld voor iedereen die inclusief wil zijn in beeld en geschrift. Bevat een overzicht met wenken en suggesties voor inclusief taalgebruik rond verschillende thema’s.
  • Leeftijdsdiscriminatie op de Arbeidsmarkt in de Wervings- en Selectiefase                                                                                                                   "Een verkenning van verboden leeftijd-gerelateerd taalgebruik in vacatureteksten". Een onderzoek uitgevoerd aan de Vrije Universiteit Amsterdam in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid naar direct en indirect discriminerende woorden in vacatureteksten. Vrije Universiteit Amsterdam. Gepubliceerd in 2017. Hier als pdf te downloaden.